Završen prvi popis pasa: U Nikšiću blizu 6.000 vlasničkih pasa, samo četvrtina vlasnika poštuje zakonske obaveze
U prvom popisu pasa u Nikšiću u ovom vijeku identifikovano je 5.858 vlasničkih pasa u ukupno 3.643 domaćinstva. S obzirom na to da je u toj opštini prema posljednjem popisu stanovništva bilo 21.538 domaćinstava, ovo znači da u prosjeku skoro svako šesto domaćinstvo drži psa. Od toga skoro 70% domaćinstava drži po jednog psa, 18,3% dva, 6,1% tri, 2,8% četiri, 1,3% pet, 2,5% šest ili više pasa, dok su za 1,5% domaćinstava podaci nepoznati. Interesantno je da je najmanje domaćinstava sa pet pasa.
Popis je pokazao da u sedam mjesnih zajednica živi više od pola od pola ukupnog broja vlasničkih pasa. Te mjesne zajednice su (od većih ka manjim): Kličevo, gdje živi više nego svaki deseti vlasnički pas, Vidrovan, Župa nikšićka, Humci, Kočani, Ozrinići i Straševina. Indikativno je da u njih ne spada nijedna MZ koja čini uže jezgro grada. Mjesne zajednice sa najmanjim brojem vlasnika pasa su: Petrovići (0,8%), Centar 2 (0,8%), Mrkošnica (0,7%) i Crkvice (0,5%).
Najpopularniji su mješanci i lovački psi, a najviše se drže na lancu ili u kavezu – neki se ne puštaju nikada i ni vlasnici više ne mogu da im priđu.
Mužjaci su popularniji za držanje od ženki u odnosu 6:4. Naime, mužjaka ima 61,4%, a ženski 36,1%, ali popis nam nije dao odgovor na pitanje zašto je to tako. Kad su pasmine (rase pasa) u pitanju, ubjedljivo najviše se drže mješanci – čak 2.134, zatim razne vrste lovačkih pasa (1.127), njemački ovčari (337) i šarplaninci (270). U top 10 najpopularnijih rasa nalaze se i kane korso (157), maltezer (139), labrador (140) i belgijski ovčar (136).
Najviše pasa se drži na lancu sa ili bez sajle – skoro jedna trećina, u boksu ili drugom manjem ograđenom prostoru jedna čevrtina, a najmanje u stanu ili kući – manje od 13% njih. Skoro svaki peti pas živi napolju u kućari, ali bez vezivanja. Na kombinovani način gdje nijedan od ovih načina ne preovladava se drži oko 8% pasa. Indikativno je da je u početku anketiranja procenat pasa koji se drže u stanu bio najveći, dok se sve većim udaljavanjem od gradskog jezgra on smanjivao i na kraju je dospio na zadnje mjesto.
U Nikšiću je opštinskom odlukom određeno da se pas u neograđenom dvorištu ili drugom neograđenom otvorenom prostoru može držati vezan lancem koji klizi na sajli odgovarajuće dužine u skladu sa veličinom prostora u kojem se pas nalazi i njegovom veličinom, na način koji ne predstavlja ograničenje kretanja za psa i ne ugrožava njegovu dobrobit pod uslovom da nije trajno vezan. Psu koji se drži na ovakav način vlasnik, odnosno držalac mora obezbijediti tokom svakog dana period kada nije vezan lancem i kretanje.
Kroz popis smo mogli da se uvjerimo da se ovo ne poštuje, te da je veliki broj pasa vezan na lancu bez sajle, a od svih pasa koji se drže u kavezu ili na lancu dio njih se ne pušta nikada. Zbog toga je zabrinjavajuće, ali i očekivano da je značajan dio ovih pasa, bez obzira na veličinu, razvio poremećaje u ponašanju i agresivnost, zbog čega nisu mogli biti mikročipovani i vakcinisani, jer se vlasnici plaše da im priđu.
Vjerovatno najvažnije otkriće popisa odnosi se na procenat identifikovanih i registrovanih pasa. Naime, manje od jedne četvrtine vlasničkih pasa je na propisan način identifikovano (mikročipovano) i registrovano (upisano u centralni registar pasa). Više od 70% vlasničkih pasa u Nikšiću ne posjeduje identifikacioni dokument (pasoš), i isto tako više od 70% nije obilježeno mikročipom.
I to nije sve: U posljednje tri godine samo 35% vlasničkih pasa je primilo obaveznu vakcinu protiv bjesnila. Nešto manje od 60% pasa nije vakcinisano na bjesnilo u tom periodu. Ovi podaci nam govore da je veći obuhvat pasa koji su cijepljeni protiv bjesnila od onih koji su obilježeni mikročipom, iako su obje radnje srodne i predstavljaju zakonsku obavezu za držaoce pasa.
Važno je napomenuti da su za posjedovanje pasoša, identifikaciju i vakcinaciju anketari bilježili zatečeno stanje, kako ne bismo imali lažno visoke brojke na kraju popisa. Svi procenti se odnose na početno stanje prije popisa, bez obzira na to koliko je pasa u toku ili poslije popisa mikročipovano i vakcinisano na bjesnilo.
U toku popisa veterinari su radili mikročipovanje i vakcinaciju vlasničkih pasa protiv bjesnila po pristupačnoj cijeni koja je bila nekoliko puta niža od standardne, a za vlasnike slabijih materijalnih mogućnosti i/ili one sa velikim brojem pasa, bilo je omogućeno da neke ili sve pse obrade besplatno. I pored toga, značajan broj vlasnika je odbio ovu mogućnost.
Ipak, zahvaljujući popisu, za nešto više od pet mjeseci u opštini Nikšić je mikročipovano 1.436 pasa, a 1.146 vakcinisano protiv bjesnila. Svi oni automatski dobijaju i pasoš.
Više od 70% vlasničkih pasa nije identifikovano i registrovano; manje od 60% je vakcinisano na bjesnilo.
Sljedeći bitan disparitet među anketnim pitanjima odnosi se na procenat sterilisanosti, odnosno kastriranosti pasa. Iako se već par godina u Nikšiću sprovodi trajna sterilizacija uličnih pasa, jedva 11% vlasničkih pasa je sterilisano/kastrirano, a skoro 5.000 njih nije.
Ocjenjivano je i vizuelno zdravstveno stanje, tako što su anketari fizički prišli psu na dovoljnoj udaljenosti da mogu odokativno procijeniti njegovo zdravstveno stanje, odnosno izgled. Rezultati su bili sljedeći: 80,3% pasa su bili bez vidljivih znakova bolesti, povrede i/ili hendikepa, 1,3% pasa imali su vidljive znakove bolesti, povrede i/ili hendikepa, 0,6% pasa nisu imali vidljive znakove bolesti, ali vlasnik je potvrdio da je pas bolestan. Za 17,8% anketari nisu bili u mogućnosti da procijene i/ili je vlasnik odbio da omogući pristup psu.
Jedina zarazna bolest osim bjesnila koja je bila predmet popisa je lajšmanija. Trinaest pasa je bilo pozitivno na lajšmaniozu u godini koja je prethodila popisu, a 96% uopšte nije testirano u posljednjih godinu dana. Među psima pozitivnim na lajšmaniozu bili su: posavski gonič (5), mješanac (3), kane korso (1), koker (1), kangal (1), američka akita (1) i zlatni retiver (1).
Iako se ovo pitanje odnosilo na period od 12 mjeseci prije popisa, vjerujemo da je dio vlasnika odgovorio pozitivno, čak i ako je pas testiran ranije. Zbog ogromnog procenta pasa koji nisu testirani, imamo osnova da sumnjamo da je brojka pozitivnih pasa mnogo veća, što nam pokazuju i iskustva sa terena.
Na osnovu prikupljenih statističkih podataka urađen je Izvještaj sa preporukama za postupanje za Opštinu Nikšić, Ministarstvo poljoprivrede i Upravu za bezbjednost hrane, veterinu i fitosanitarne poslove, Lovačko društvo Nikšić i Lovački savez Crne Gore, ali i lokalne i strane nevladine organizacije (udruženja i fondacije) koje djeluju u ovoj oblasti u opštini Nikšić.
Popis pasa je sproveden u periodu od 17. avgusta 2022. do 26. januara 2023. godine, u partnerstvu Udruženja Korina i Opštine Nikšić, a započet je u sklopu programa javnog rada Zavoda za zapošljavanje Crne Gore pod nazivom „Sprovođenje popisa kućnih ljubimaca (pasa) kao dio kontrole populacije pasa na teritoriji opštine Nikšićˮ, uz podršku organizacija Network for Animals i StrayCoCo foundation, veterinarske ambulante Family Vet iz Nikšića i ostalih.
Cilj popisa je bio da obezbijedi sveobuhvatne, kvalitetne i uporedive podatke, koji su izuzetno značajni za sagledavanje stvarnih uzroka napuštenih pasa i izradu programa kontrole populacije pasa koji je Opština Nikšić zajedno sa drugim jedinicama lokalne samouprave dužna da usvoji do kraja drugog kvartala ove godine.
U toku popisa podnijeta je jedna krivična prijava zbog sumnje na krivično djelo ubijanje i mučenje životinja, i više inicijativa za komunalni i inspekcijski nadzor prema lokalnim organima zbog kršenja Odluke o uslovima i načinu držanja kućnih ljubimaca, koji su rezultirali poboljšanim uslovima držanja za više od 15 vlasničkih pasa.
Team Korina Montenegro | 12. 2. 2023.
